Polska terminologia komputerowa jest daleka od spójności i na jedno angielskie słowo przypada niekiedy po kilka tłumaczeń, jedno mniej zrozumiałe od drugiego. Poniżej chciałbym przedstawić wyjaśnienie znaczenia terminów związanych z kryptografią (ponieważ jest to leksykon), wraz z propozycjami ich tłumaczeń na język polski. Dodajmy że przedstawione propozycje są w większości zgodne z polskimi normami technicznymi dotyczącymi ochrony informacji (PN-I-02000).
- authentication
-
Po polsku: uwierzytelnienie. Słowo "uwierzytelnienie" oznacza potwierdzenie swojej tożsamości, stwierdzenie że dany podmiot jest tym, za kogo się podaje. A więc: podczas logowania do systemu uwierzytelniamy się przedstawiając mu dowody swojej tożsamości (credentials) w postaci nazwy użytkownika (login) i hasła. Słowo to pochodzi od potwierdzania "autentyczności" (patrz następny punkt), jednak w języku polskim raczej nie mówi się że osoba "jest autentyczna", stąd problemy z tłumaczeniem.
Często spotykany w polskich tekstach potworek stanowiący kalkę z angielskiego to słowo autentykacja, czy jeszcze straszniejszy autentyfikacja. Prosimy unikać.
- authenticity
-
Po polsku: autentyczność. Określenia tego można użyć w odniesieniu do oprogramowania (pochodzące z zaufanego źródła, a więc autentyczne) i innych podmiotów nieosobowych.
- authorization, authorize
-
Po polsku: autoryzacja, autoryzować. Słowo "autoryzować" oznacza potwierdzenie uprawnień lub uprawnienie kogoś do zrobienia czegoś. Na przykład centra autoryzacji kart kredytowych autoryzują transakcje nimi dokonywane. Słowo "autoryzacja" jest często mylone z authentication.
- accounting
-
Po polsku: rozliczanie, ostatecznie billing. Słowo to oznacza czynności związane z rejestrowaniem aktywności (czasu pracy, ilości przesłanych danych) użytkownika.
- credentials
-
Słowo to oznacza dowody naszej tożsamości lub uprawnień. W zależności od kontekstu można go przetłumaczyć jako uprawnienia, dowód tożsamości lub dane uwierzytelniające.
- encryption, encrypt, encipher
-
Po polsku: szyfrowanie, szyfrować. Niby oczywiste, ale spotyka się czasem mrożące krew w żyłach słowo enkrypcja.
- decrypt, decipher
-
Po polsku: odszyfrować, rozszyfrować. W starszych publikacjach spotyka się słowo dekryptaż, które wywodzi się chyba z kręgów wojskowych i brzmi naturalnie w określeniu takim jak np. "ośrodek dekryptażu w Bletcheley Park".
- encode, decode
-
Po polsku: zakodować, odkodować, rozkodować. Tłumaczenie tego słowa nie nastręcza nam jednak tylu problemów, co poprawne jego użycie: kodowanie nie jest tym samym co szyfrowanie. W obu przypadkach przekształcamy jeden tekst na drugi przy pomocy jakiejś funkcji (szyfru lub kodu). Jednak w przypadku szyfrowania tekst wynikowy jest zależny od pewnego parametru tejże funkcji - tajnego klucza szyfrowania. W przypadku kodowania tekst jest przekształcany zawsze w taki sam sposób - kod nie posiada parametru (na dodatek tajnego), w przeciwieństwie do szyfru.
Przykładem kodu może być kod ASCII, który każdą literę koduje jako liczbę 0-255, kod Unicode, który każdą literę koduje jako liczbę 0-65535 czy odmiana Unicode (ISO-10646), kodująca znaki jako liczby o długości 31 bitów.
Dodajmy, że na temat różnic pomiędzy kodowaniem a szyfrowaniem można dyskutować wiele i zdaję sobie sprawę z licznych wyjątków oraz przypadków granicznych. Niemniej jednak uważam, że przedstawione powyżej uproszczenia pozytywnie wpłyną na jednoznaczność polskich publikacji.
- password, passphrase
-
Po polsku: hasło. Sprawa jest jasna w przypadku "password", ale duże zamieszanie w naszym języku wywołało słowo "passphrase". Różnica wynika stąd, że po angielsku "pass-word" znaczy tyle co "tajne słowo", co funkcjonowało dobrze kiedy hasła miały maksymalnie 8 znaków (crypt). Kiedy zaczęto stosować hasła o nieograniczonej długości, mogące być całymi zdaniami, zaczęto używać określenia "passphrase" ("tajne zdanie").
W języku polskim zdaniem autora takie rozróżnienie nie jest konieczne, można co najwyżej zachęcić użytkownika do korzystania z hasła dłuższego niż 3 znaki i cyfra pisząc "Podaj długie hasło". Tak uczynił tłumacz polskiej wersji GNU PG i jest to tłumaczenie zarówno zrozumiałe, jak i oddające sens angielskiego "passphrase".
- plaintext
-
Po polsku: tekst jawny. Czyli najczęściej wiadomość przed zaszyfrowaniem lub po poprawnym rozszyfrowaniu.
- ciphertext
-
Po polsku: szyfrogram, kryptogram, tekst zaszyfrowany. To ostatnie określenie jest opisowe i tłumaczy jego znaczenie. W polskich normach dotyczących ochrony informacji stosuje się określenie "szyfrogram".
Bibliografia
- K. Gaj, K. Górski, A. Zugaj (Enigma), ,,Słowniczek terminów związanych z kryptologią i ochroną informacji angielsko - francusko - polski'' http://www.enigma.com.pl/konferencje/slown_akt1.html
- Polski Komitet Normalizacyjny, ,,Technika informatyczna - Zabezpieczenia w systemach informatycznych - Terminologia'' (PN-I-02000)