Klasyfikacja metod e-votingu
Metody głosowania elektronicznego można podzielić na trzy rodzaje:
- elektroniczna wizualizacja wyników głosowania – systemy komputerowe pełnią rolę pomocniczą przy zbieraniu i wizualizacji wyników głosowań przeprowadzonych tradycyjnymi środkami,
- głosowanie wspomagane elektronicznie – systemy komputerowe są głównym narzędziem służącym do przyjmowania i zliczania głosów. Głosy są oddawane przez wyborców osobiście w lokalach wyborczych na specjalizowanych komputerach wyborczych (ang. voting machines),
- głosowanie przez Internet – głosy są oddawane zdalnie z dowolnej lokalizacji za pomocą Internetu, a ich przyjmowaniem i zliczaniem zajmuje się centralny komputerowy system wyborczy.
Dwie ostatnie metody określa się łącznie potoczną nazwą e-votingu. Głosowania elektroniczne są wykorzystywane od dawna, na przykład przy zakładaniu nowych grup dyskusyjnych w Usenecie, na listach dyskusyjnych czy w różnego rodzaju sondach internetowych.
Zalety e-votingu
Głosowanie prowadzone przy pomocy komputerów wyborczych - np. wyposażonych w ekrany dotykowe - umożliwia rezygnację z papierowych kart wyborczych, a co za tym idzie natychmiastowe (w teorii) zliczanie głosów w pamięci operacyjnej komputera i przekazywanie ich do systemu centralnego. Głosowanie prowadzone przez Internet umożliwia oddanie głosu każdemu z każdej lokalizacji, poza natychmiastowym (w teorii) zliczaniem głosów zwiększa także dostępność procedury wyborczej i uniezależnia ją od lokalnych obwodów i lokali wyborczych.
Wady e-votingu
Głosowanie elektroniczne w wyborach powszechnych budzi kontrowersje ze względu na konstytucyjne wymagania by były one przynajmniej powszechne, bezpośrednie i tajne (anonimowe). Nie ulega wątpliwości, że powinny być one także uczciwe i nie powinno być możliwe masowe handlowanie głosami, czyli wyborca nie powinien mieć możliwości udowodnienia osobie kupującej głos jak zagłosował. Współczesne systemy głosowania elektronicznego nie są w stanie spełnić równocześnie wszystkich tych wymagań. Elektroniczna wizualizacja wyników jako prowadzona równolegle do tradycyjnego zbierania wyników głosowań nie zaburza tych wymagań, ponieważ stanowi proces pomocniczy służący głównie przyspieszeniu zbierania wyników cząstkowych i nie wpływa bezpośrednio na zliczanie wyniku końcowego. W praktyce stosowania komputerów wyborczych wskazuje się na następujące problemy:
- niezdefiniowany poziom bezpieczeństwa komputerów wyborczych dostępnych na rynku, opartych przeważnie o systemy operacyjne ogólnego przeznaczenia (np. Microsoft Windows) i specjalizowane oprogramowanie, nie poddawane jednak niezależnej certyfikacji bezpieczeństwa według uznanych norm (Common Criteria), co nie daje gwarancji uczciwości głosowania,
- problemy ze stabilnością czy uruchamianiem komputerów wyborczych, co przy ściśle określonym czasie prowadzenia wyborów może uniemożliwić oddanie głosu znacznej liczbie wyborców,
- bardzo wysoki koszt komputerów wyborczych w porównaniu z tradycyjnymi środkami (karty i urna), zwłaszcza przy konieczności zakupu kilku komputerów na każdą komisję i przy niskiej amortyzacji (używane co kilka lat, plus koszty składowania w tym czasie).
Głosowanie przez Internet jest obarczone następującymi problemami:
- konieczność silnego i jednoznacznego potwierdzenia tożsamości, np. za pomocą podpisu kwalifikowanego, co jednak ogranicza dostępność takiej procedury wyborczej ze względu na jego wysoki koszt i małe rozpowszechnienie,
- brak gwarancji anonimowości, która stoi w sprzeczności z wymaganiem silnego uwierzytelnienia - anonymizację głosów prowadzi jedynie system centralny, pozostający - w przeciwieństwie do niepodpisanej karty wyborczej - poza kontrolą wyborcy.
Zarówno w przypadku komputerów wyborczych jak i głosowania przez Internet zmniejsza się także transparentność i audytowalność procedury wyborczej, ze względu na brak bezpośredniego wglądu członków komisji oraz mężów zaufania w proces zliczania głosów, który odbywa się w systemie stanowiącym z ich punktu widzenia "czarną skrzynkę". W celu rozwiązania części tych problemów proponowane są różne systemy e-votingu łączącego komputerowe zliczanie głosów z papierowym potwierdzeniem oddania głosu (np. Punchscan) oraz wykorzystujące zaawansowane techniki kryptograficzne, nie rozwiązują one jednak wszystkich wymienionych problemów. za założonym przeze mnie hasłem z Wikipedii Głosowanie elektroniczne.