Terminologia ochrony danych

2008-10-25 00:00:00 +0100

Polska terminologia komputerowa jest daleka od spójności i na jedno angielskie słowo przypada niekiedy po kilka tłumaczeń, jedno mniej zrozumiałe od drugiego. Poniżej chciałbym przedstawić wyjaśnienie znaczenia terminów związanych z kryptografią (ponieważ jest to leksykon), wraz z propozycjami ich tłumaczeń na język polski. Dodajmy że przedstawione propozycje są w większości zgodne z polskimi normami technicznymi dotyczącymi ochrony informacji (PN-I-02000).

 

authentication

Po polsku: uwierzytelnienie. Słowo "uwierzytelnienie" oznacza potwierdzenie swojej tożsamości, stwierdzenie że dany podmiot jest tym, za kogo się podaje. A więc: podczas logowania do systemu uwierzytelniamy się przedstawiając mu dowody swojej tożsamości (credentials) w postaci nazwy użytkownika (login) i hasła. Słowo to pochodzi od potwierdzania "autentyczności" (patrz następny punkt), jednak w języku polskim raczej nie mówi się że osoba "jest autentyczna", stąd problemy z tłumaczeniem.

Często spotykany w polskich tekstach potworek stanowiący kalkę z angielskiego to słowo autentykacja, czy jeszcze straszniejszy autentyfikacja. Prosimy unikać.

authenticity

Po polsku: autentyczność. Określenia tego można użyć w odniesieniu do oprogramowania (pochodzące z zaufanego źródła, a więc autentyczne) i innych podmiotów nieosobowych.

authorization, authorize

Po polsku: autoryzacja, autoryzować. Słowo "autoryzować" oznacza potwierdzenie uprawnień lub uprawnienie kogoś do zrobienia czegoś. Na przykład centra autoryzacji kart kredytowych autoryzują transakcje nimi dokonywane. Słowo "autoryzacja" jest często mylone z authentication.

accounting

Po polsku: rozliczanie, ostatecznie billing. Słowo to oznacza czynności związane z rejestrowaniem aktywności (czasu pracy, ilości przesłanych danych) użytkownika.

credentials

Słowo to oznacza dowody naszej tożsamości lub uprawnień. W zależności od kontekstu można go przetłumaczyć jako uprawnienia, dowód tożsamości lub dane uwierzytelniające.

encryption, encrypt, encipher

Po polsku: szyfrowanie, szyfrować. Niby oczywiste, ale spotyka się czasem mrożące krew w żyłach słowo enkrypcja.

decrypt, decipher

Po polsku: odszyfrować, rozszyfrować. W starszych publikacjach spotyka się słowo dekryptaż, które wywodzi się chyba z kręgów wojskowych i brzmi naturalnie w określeniu takim jak np. "ośrodek dekryptażu w Bletcheley Park".

encode, decode

Po polsku: zakodować, odkodować, rozkodować. Tłumaczenie tego słowa nie nastręcza nam jednak tylu problemów, co poprawne jego użycie: kodowanie nie jest tym samym co szyfrowanie. W obu przypadkach przekształcamy jeden tekst na drugi przy pomocy jakiejś funkcji (szyfru lub kodu). Jednak w przypadku szyfrowania tekst wynikowy jest zależny od pewnego parametru tejże funkcji - tajnego klucza szyfrowania. W przypadku kodowania tekst jest przekształcany zawsze w taki sam sposób - kod nie posiada parametru (na dodatek tajnego), w przeciwieństwie do szyfru.

Przykładem kodu może być kod ASCII, który każdą literę koduje jako liczbę 0-255, kod Unicode, który każdą literę koduje jako liczbę 0-65535 czy odmiana Unicode (ISO-10646), kodująca znaki jako liczby o długości 31 bitów.

Dodajmy, że na temat różnic pomiędzy kodowaniem a szyfrowaniem można dyskutować wiele i zdaję sobie sprawę z licznych wyjątków oraz przypadków granicznych. Niemniej jednak uważam, że przedstawione powyżej uproszczenia pozytywnie wpłyną na jednoznaczność polskich publikacji.

password, passphrase

Po polsku: hasło. Sprawa jest jasna w przypadku "password", ale duże zamieszanie w naszym języku wywołało słowo "passphrase". Różnica wynika stąd, że po angielsku "pass-word" znaczy tyle co "tajne słowo", co funkcjonowało dobrze kiedy hasła miały maksymalnie 8 znaków (crypt). Kiedy zaczęto stosować hasła o nieograniczonej długości, mogące być całymi zdaniami, zaczęto używać określenia "passphrase" ("tajne zdanie").

W języku polskim zdaniem autora takie rozróżnienie nie jest konieczne, można co najwyżej zachęcić użytkownika do korzystania z hasła dłuższego niż 3 znaki i cyfra pisząc "Podaj długie hasło". Tak uczynił tłumacz polskiej wersji GNU PG i jest to tłumaczenie zarówno zrozumiałe, jak i oddające sens angielskiego "passphrase".

plaintext

Po polsku: tekst jawny. Czyli najczęściej wiadomość przed zaszyfrowaniem lub po poprawnym rozszyfrowaniu.

ciphertext

Po polsku: szyfrogram, kryptogram, tekst zaszyfrowany. To ostatnie określenie jest opisowe i tłumaczy jego znaczenie. W polskich normach dotyczących ochrony informacji stosuje się określenie "szyfrogram".

Bibliografia